Een adoptiedossier kan voor geadopteerden van grote betekenis zijn. Het bevat belangrijke documenten en vormt een deel van de geschiedenis van een geadopteerde. In een adoptiedossier is niet alleen informatie over de juridische aspecten van de adoptie vastgelegd, maar ook informatie over de afkomst van een geadopteerde en informatie over de adoptieoudersIn het Nederlands gebruiken we veel verschillende woorden voor ouders na afstand en adoptie. Iedereen gebruikt eigen woorden voor deze relaties en geeft een eigen betekenis aan deze woorden. Dat betekent dat twee personen hetzelfde woord op een andere manier kunnen interpreteren en gebruiken. Ook kunnen verschillende woorden, verschillende emoties oproepen. Dat betekent dat hetzelfde woord voor twee mensen anders kan voelen. Via een vragenlijst onderzocht INEA welke woorden we als expertisecentrum interlandelijke adoptie in wording het beste kunnen gebruiken. De uitkomst hiervan helpt ons om bepaalde woorden te kiezen. We zijn ons ervan bewust dat elk woord dat we uiteindelijk kiezen voor iedereen persoonlijk voordelen en nadelen kan hebben. We volgen als INEA de huidige maatschappelijke en wetenschappelijke discussie rondom het gebruik van taal met veel aandacht en blijven ons taalgebruik, in samenspraak met de Redactieraad en de Adviesraad, evalueren en waar nodig aanpassen.. Het is daarom waardevol om toegang te hebben tot alle informatie uit het dossier, maar dit is vanwege het inzagerecht en privacyregels niet altijd mogelijk.
Als een geadopteerde zijn of haar adoptiedossier wil zien, moet er rekening gehouden worden met privacyregels. Dit heet het ‘inzagerecht’ volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming, oftewel de AVG. Een geadopteerde heeft het recht om eigen persoonlijke gegevens te bekijken, maar niet de gegevens van andere personen die in het dossier genoemd worden. Dat kan alleen als die personen daar duidelijk toestemming voor geven. Bijvoorbeeld de informatie over adoptieouders die is verkregen uit verplichte onderzoeken; deze mag niet zomaar worden gedeeld zonder hun goedkeuring.
In de praktijk betekent dit dat als de adoptieouders geen toestemming geven, sommige informatie uit het adoptiedossier niet gedeeld wordt. Hierdoor krijgt een geadopteerde minder gegevens dan dat er eigenlijk beschikbaar zijn. Hierdoor blijven geadopteerde met vragen zitten over hun adoptie en afstamming. De signalen die we hier bij INEA over ontvangen geven aan dat dit als hinderlijk en vervelend ervaren kan worden.
Het recht om te weten van wie je afstamt
De persoonsgegevens van adoptieouders kunnen niet alleen als privacygevoelige informatie worden gezien, maar ook als afstammingsgegevens: gegevens over je ouders en informatie over waar je vanaf stamt. Dit soort informatie valt onder artikel 7 van het Verdrag van de Rechten van het Kind en onder artikel 8 van het Verdrag van de Rechten van de Mens. Deze regels zeggen dat de overheid het recht op identiteit van elk kind en mens moet respecteren. Het betekent ook dat elk persoon het recht heeft om te weten waar ze vandaan komen en wie hun ouders zijn. Ouders spelen namelijk een belangrijke rol in je afkomst. In deze verdragen wordt niet specifiek gezegd wat onder de definitie ‘ouders’ valt. Het kan daardoor ook betekenen dat ‘juridische ouders’ ook onder deze definitie valt. Onder deze juridische definitie vallen ook adoptieouders.
De regels in het Verdrag van de Rechten van het Kind en het Verdrag van de Rechten van de Mens zijn internationale regels, waaraan de Nederlandse overheid zich moet houden. Deze regels hebben betrekking op de rechten en belangen van kinderen en mensen. Nederland heeft zich verbonden om deze rechten te respecteren en te waarborgen.
Een ander belangrijk verdrag is het Haags Adoptieverdrag. Het belangrijkste uitgangspunt van het Haags Adoptieverdrag is dat het belang van het kind altijd voorop moet staan. In de meeste gevallen zou het in het belang van het kind zijn om te weten van wie het afstamt.
