Adoptee Awareness Month: Adoptiesensitiviteit; Say what?!
Misschien heb je het woord adoptiesensitiviteit weleens voorbij horen komen in gesprekken over afstand en adoptie. De betekenis van het begrip kan voor iedereen anders zijn. In dit artikel leggen we uit hoe wij adoptiesensitiviteit zien en geven we handvatten om er in de praktijk mee om te gaan.
Wat betekent adoptiesensitiviteit?
Adoptiesensitiviteit kan worden omschreven als het vermogen om met empathie en oprechte aandacht om te gaan met de verschillende lagen die het thema afstand en adoptie met zich meebrengt. Daarmee wordt bedoeld dat iemand begrijpt dat adoptie op verschillende manieren ervaren kan worden en dat die ervaringen per persoon uniek zijn. Dat geldt zowel voor ervaringen van mensen die geadopteerd zijn, als voor andere betrokkenen zoals adoptieoudersIn het Nederlands gebruiken we veel verschillende woorden voor ouders na afstand en adoptie. Iedereen gebruikt eigen woorden voor deze relaties en geeft een eigen betekenis aan deze woorden. Dat betekent dat twee personen hetzelfde woord op een andere manier kunnen interpreteren en gebruiken. Ook kunnen verschillende woorden, verschillende emoties oproepen. Dat betekent dat hetzelfde woord voor twee mensen anders kan voelen. Via een vragenlijst onderzocht INEA welke woorden we als expertisecentrum interlandelijke adoptie in wording het beste kunnen gebruiken. De uitkomst hiervan helpt ons om bepaalde woorden te kiezen. We zijn ons ervan bewust dat elk woord dat we uiteindelijk kiezen voor iedereen persoonlijk voordelen en nadelen kan hebben. We volgen als INEA de huidige maatschappelijke en wetenschappelijke discussie rondom het gebruik van taal met veel aandacht en blijven ons taalgebruik, in samenspraak met de Redactieraad en de Adviesraad, evalueren en waar nodig aanpassen. en biologische families.
Adoptiesensitiviteit vraagt een houding van nieuwsgierigheid en openheid, zonder aannames te doen. Adoptie is namelijk ook een levenslang proces: de betekenis en impact kunnen in de loop van het leven veranderen. Er is geen vaste route die voor iedereen hetzelfde is.
Hoewel adoptiesensitiviteit er voor iedereen anders uitziet, zijn er een aantal vaste onderdelen die steeds terugkomen.
De verschillende onderdelen van adoptiesensitiviteit hebben we vastgesteld op basis van ervaringskennis (kennis van betrokkenen zelf), praktijkkennis (kennis van zorgprofessionals die zich veel bezighouden met deze thematiek) en wetenschappelijke kennis (kennis vanuit wetenschappelijk onderzoek). Let op: deze verschillende vormen van kennis kunnen natuurlijk samenkomen in een en dezelfde persoon. Iemand die zelf geadopteerd is, kan bijvoorbeeld ook zorgprofessional zijn en tegelijkertijd een wetenschapper.
Diversiteit in ervaringen
Ervaringen met afstand en adoptie kunnen sterk verschillen. Waar de één zich gelukkig voelt met de adoptie, ervaart een ander juist pijn of verlies. Sommigen verdiepen zich in hun land van herkomst, terwijl dat voor anderen nog geen rol speelt. Adoptiesensitiviteit betekent ruimte maken voor al die persoonlijke verschillen, ook in taalgebruik en je houding naar een ander.
Wat kan jij doen?
Luister zonder aannames en erken dat iedereen een unieke ervaring heeft. Vraag door, zonder te sturen. Bijvoorbeeld: “Hoe kijk jij zelf naar jouw adoptie?” of “Wat betekent adoptie voor jou?”
Identiteit en verbondenheid
Afstand en adoptie spelen vaak een rol in hoe iemand zichzelf ziet en zich verbonden voelt met anderen en de bredere omgeving. Voor de één is adoptie een belangrijk onderdeel van de identiteit, voor de ander een klein deel. Het kan een gelaagd proces zijn, waarbij het uitgangspunt voor een gesprek altijd is om aan te sluiten bij waar iemand zich bevindt in dit proces.
Voor sommige geadopteerden van kleur spelen thema’s als racisme of uitsluiting een rol, zeker wanneer ze opgroeien in een wit gezin of een overwegend witte omgeving. Maar ook mensen met een adoptieachtergrond die juist niet zichtbaar van andere afkomst zijn, kunnen worstelen met vragen over hun plek of identiteit. Adoptiesensitiviteit betekent oog hebben voor al deze verschillende lagen en perspectieven.
Wat kan jij doen?
Sta stil bij hoe adoptie en afkomst identiteit beïnvloeden – op verschillende manieren. Realiseer je dat iemand zich tegelijk verbonden en vervreemd kan voelen. Dit is ook afhankelijk van tijd, plek of levensfase. En creëer een veilige omgeving waarin iemand zich vrij voelt om hierover te praten.
De gelaagdheid van adoptie (h)erkennen
Afstand en adoptie kunnen veel emoties oproepen, zoals verlies, schaamte of afwijzing. Maar er kunnen ook gevoelens van dankbaarheid, trots of blijdschap zijn. Al die emoties kunnen naast elkaar bestaan.
Voor mensen die geadopteerd zijn kan het lastig zijn om woorden te geven aan wat ze voelen. Dat vraagt van anderen – ook hulpverleners en naasten – om te beseffen hoe ingewikkeld het kan zijn om hierover te praten en ruimte te scheppen zonder te forceren.
Wat kan jij doen?
Forceer geen gesprek over emoties, maar creëer ruimte en wees geduldig. Richt je op de persoon met wie je praat: laat hun ervaringen en gevoelens het uitgangspunt zijn en betrek niet je eigen aannames of ervaringen. Vraag eventueel of iemand behoefte heeft om te delen, in plaats van zelf het onderwerp te starten.
De adoptiedriehoek
De adoptiedriehoek verwijst naar de drie betrokken partijen bij een adoptie: de persoon die geadopteerd is, de biologische oudersIn het Nederlands gebruiken we veel verschillende woorden voor ouders na afstand en adoptie. Iedereen gebruikt eigen woorden voor deze relaties en geeft een eigen betekenis aan deze woorden. Dat betekent dat twee personen hetzelfde woord op een andere manier kunnen interpreteren en gebruiken. Ook kunnen verschillende woorden, verschillende emoties oproepen. Dat betekent dat hetzelfde woord voor twee mensen anders kan voelen. Via een vragenlijst onderzocht INEA welke woorden we als expertisecentrum interlandelijke adoptie in wording het beste kunnen gebruiken. De uitkomst hiervan helpt ons om bepaalde woorden te kiezen. We zijn ons ervan bewust dat elk woord dat we uiteindelijk kiezen voor iedereen persoonlijk voordelen en nadelen kan hebben. We volgen als INEA de huidige maatschappelijke en wetenschappelijke discussie rondom het gebruik van taal met veel aandacht en blijven ons taalgebruik, in samenspraak met de Redactieraad en de Adviesraad, evalueren en waar nodig aanpassen. en de adoptieouders. Iedere positie brengt eigen gevoelens en ervaringen met zich mee, en soms ook complexe loyaliteit.
Iemand die adoptiesensitief is, erkent de onderlinge verbondenheid én de dynamiek in deze driehoek. Beweging of verandering in één deel kan reacties oproepen in de andere delen, wat invloed kan hebben op jou als geadopteerde. Dit kan gevoelens van onzekerheid, angst voor verlies of vragen over je plek binnen de driehoek oproepen. Meerzijdige partijdigheid betekent dat je oog hebt voor alle kanten van het verhaal, zonder partij te kiezen.
Wat kan jij doen?
Luister naar verschillende perspectieven en respecteer de dynamiek tussen alle betrokkenen. Wees je ervan bewust dat die perspectieven soms kunnen botsen en dat dat oké is.
Cultureel en historisch bewustzijn
Afstand en adoptie staan niet op zichzelf. Ze maken deel uit van bredere maatschappelijke, historische en geopolitieke contexten, waarin ook ongelijkheid, racisme en machtsverhoudingen een rol kunnen spelen.
In veel landen is adoptie mede het gevolg van armoede, uitsluiting of genderongelijkheid – bijvoorbeeld wanneer vrouwen of moeders minder rechten of middelen hebben om voor hun kind te zorgen. Ook religieuze of patriarchale normen kunnen hier invloed op hebben. Daarmee wordt niet gezegd dat mensen die een kind adopteren deze opvattingen zelf delen.
Adoptiesensitiviteit betekent: je bewust zijn van die grotere systemen en erkennen dat adoptie niet losstaat van deze bredere structuren.
Wat kan jij doen?
Verbreed je blik en besef dat adoptie ook systemische oorzaken kan hebben. Bezoek bijvoorbeeld een theatervoorstelling of tentoonstelling over adoptie. Bekijk onze agenda om te zien wat er speelt: https://inea.events/events/
Stigma en taal
De manier waarop we in de maatschappij over adoptie praten, heeft invloed. Jarenlang overheerste het idee dat mensen die geadopteerd zijn vooral ‘dankbaar’ moesten zijn. Dat is een voorbeeld van stigma: een hardnekkig oordeel dat weinig ruimte laat voor andere gevoelens of perspectieven.
Ook taal kan stigma versterken of juist helpen doorbreken. Zo blijven sommige mensen over ‘adoptiekinderen’ spreken, ook als het om volwassenen gaat. Andere woorden – zoals ‘geadopteerde’ of ‘persoon die geadopteerd is’ – kunnen neutraler of prettiger voelen. Tegelijkertijd vinden veel mensen hun eigen woorden of termen die voor hén kloppen.
Daarnaast kunnen goedbedoelde uitdrukkingen, zoals “jij zit nog in de mist”, onbedoeld kwetsend zijn. Zulke woorden kunnen het idee wekken dat adoptie iets is om ‘uit te komen’ of te ‘herstellen’, terwijl dat niet voor iedereen zo voelt. Het is geen proces dat loopt van A naar Z.
Adoptiesensitiviteit houdt in dat je je bewust bent van deze taal en stigma’s, én van de invloed die woorden kunnen hebben.
Wat kan jij doen?
Let eens op de woorden die je gebruikt en wees nieuwsgierig naar hoe iemand zelf over adoptie praat, zonder daar een oordeel over te hebben. Vraag bijvoorbeeld aan iemand met een adoptieachtergrond: “Welke woorden gebruik jij liever?”
Wat betekent adoptiesensitiviteit voor jou?
Afstand en adoptie brengen een gelaagde dynamiek met zich mee. Het allerbelangrijkste binnen adoptiesensitiviteit is om echt oog te hebben voor de persoon tegenover je – met aandacht voor diens eigen ervaringen en behoeften.
Wil jij delen wat adoptiesensitiviteit voor jou betekent? Of wil je met jouw ervaring als geadopteerde bijdragen aan onze ervaringsverhalen? Laat dan hieronder je contactgegevens achter.
Ben jij geadopteerd en wil je meer weten over de regie over je eigen verhaal? Lees dan hier meer.
Heb jij iemand in je omgeving die geadopteerd is en ben je op zoek naar handvatten om een gesprek daarover aan te gaan? Bekijk dan deze video.
Werk je als professional en wil je je verdiepen in adoptiesensitiviteit? Volg onze deskundigheidsbevordering.
