Thema 1: Wat is identiteit?

Identiteit is alles wat te maken heeft met wie je bent. Bijvoorbeeld of je als jongen of meisje bent geboren, je leeftijd, je geboorteland, seksualiteit en huidskleur. Je identiteit bestaat ook uit de taal die je spreekt, de cultuur en het geloof waarin je opgroeit, en de ideeën over hoe je je hoort te gedragen die je meekrijgt van je omgeving. Daarnaast vormt alles wat je meemaakt je identiteit, zoals grote levensgebeurtenissen en levensloop. Bijvoorbeeld adoptie, opvoeding, opleiding en beroep.  

Identiteit is een combinatie van aangeboren en aangeleerde eigenschappen. Wie we zijn is het verhaal dat we onszelf vertellen en de verhalen die anderen over ons vertellen. Het gevoel om ergens bij te horen is belangrijk bij het vormen van jouw identiteit. Het gaat dan over wie je bent en wie je niet bent. Ook door contact met anderen ontdek je wie je bent. Dit beeld van jezelf en het beeld dat anderen over je hebben verandert steeds. Jouw zelfbeeld bestaat voor een groot deel uit de dingen die jij het belangrijkst vindt. De groep mensen waarmee jij je verbonden voelt, bepaalt voor een groot deel het beeld dat je over jezelf en anderen hebt. Je voelt je vaak meer verbonden met anderen als je op elkaar lijkt, zoals waar je vandaan komt, welke taal je spreekt en welke normen en waarden je hebt.¹

Adoptie identiteit  

Als kind probeer je jezelf beter te begrijpen. Een manier waarop je dit doet is door te kijken of je lijkt op je familieleden en omgeving. Zijn er verschillen in gedrag, interesse en uiterlijke kenmerken? De kans is groot dat geadopteerde mensen in uiterlijk niet lijken op hun adoptieoudersIn het Nederlands gebruiken we veel verschillende woorden voor ouders na afstand en adoptie. Iedereen gebruikt eigen woorden voor deze relaties en geeft een eigen betekenis aan deze woorden. Dat betekent dat twee personen hetzelfde woord op een andere manier kunnen interpreteren en gebruiken. Ook kunnen verschillende woorden, verschillende emoties oproepen. Dat betekent dat hetzelfde woord voor twee mensen anders kan voelen. Via een vragenlijst onderzocht INEA welke woorden we als expertisecentrum interlandelijke adoptie in wording het beste kunnen gebruiken. De uitkomst hiervan helpt ons om bepaalde woorden te kiezen. We zijn ons ervan bewust dat elk woord dat we uiteindelijk kiezen voor iedereen persoonlijk voordelen en nadelen kan hebben. We volgen als INEA de huidige maatschappelijke en wetenschappelijke discussie rondom het gebruik van taal met veel aandacht en blijven ons taalgebruik, in samenspraak met de Redactieraad en de Adviesraad, evalueren en waar nodig aanpassen.. Gedrag en interesses kunnen ook verschillen. Om jezelf beter te begrijpen, zoek je antwoorden. Vaak is er door de adoptie niet een antwoord op alle vragen. Informatie kan ontbreken over het begin van je leven, het land waar je bent geboren, over je biologische familie, wie zij zijn, wat ze hebben bereikt, hoe ze leven, en hoe ze zich gedragen. Informatie over het verleden en waar je vandaan komt, kan helpen om jezelf beter te begrijpen. Wij spraken met een geadopteerd persoon over hoe het voor haar voelde om geadopteerd te zijn. Zij zei hier het volgende over: 

“De laatste tijd denk ik vaak dat je eigenlijk als geadopteerde je hele leven misschien moet aanpassen aan verwachtingen van anderen en je eigenlijk niet goed weet wie je zelf bent” 

Ben je geadopteerd? Dan maakt dit onderdeel uit van hoe jij naar jezelf kijkt. Dit wordt ‘adoptie identiteit’ genoemd.² Adoptie identiteit gaat over wat het voor jou betekent om geadopteerd te zijn. Dit is voor iedereen anders. Het hangt af van hoeveel je hebt nagedacht over het verhaal van jouw adoptie. En welke rol adoptie speelt in hoe jij jezelf ziet.³ Je kunt over verschillende vragen nadenken, bijvoorbeeld: “Waar kom ik vandaan? Wie waren mijn biologische oudersIn het Nederlands gebruiken we veel verschillende woorden voor ouders na afstand en adoptie. Iedereen gebruikt eigen woorden voor deze relaties en geeft een eigen betekenis aan deze woorden. Dat betekent dat twee personen hetzelfde woord op een andere manier kunnen interpreteren en gebruiken. Ook kunnen verschillende woorden, verschillende emoties oproepen. Dat betekent dat hetzelfde woord voor twee mensen anders kan voelen. Via een vragenlijst onderzocht INEA welke woorden we als expertisecentrum interlandelijke adoptie in wording het beste kunnen gebruiken. De uitkomst hiervan helpt ons om bepaalde woorden te kiezen. We zijn ons ervan bewust dat elk woord dat we uiteindelijk kiezen voor iedereen persoonlijk voordelen en nadelen kan hebben. We volgen als INEA de huidige maatschappelijke en wetenschappelijke discussie rondom het gebruik van taal met veel aandacht en blijven ons taalgebruik, in samenspraak met de Redactieraad en de Adviesraad, evalueren en waar nodig aanpassen.? Waarom ben ik afgestaan ter adoptie? Denken mijn biologische ouders nu aan mij? Heb ik broers of zussen? Wat betekent adoptie in mijn leven?”. Nadenken over deze vragen is normaal. Vaak heb je niet alle informatie over jouw adoptie, verleden of familie. Ook kan het moeilijk zijn om vrede te hebben met jouw adoptieverhaal. Voor sommigen is dit frustrerend en pijnlijk. Het is goed om te beseffen dat adoptie een onderdeel is van je identiteit, maar dat je uiteindelijk meer bent dan alleen jouw adoptie.⁴

Adoptieouders hebben invloed op jouw identiteit door de manier waarop zij met je praten over de adoptie. Ze kunnen je meer op je gemak laten voelen door je informatie te geven en aan te moedigen om vragen te stellen. Het is wenselijk dat jouw adoptieouders op een open, directe, meevoelende en gevoelige manier met jou praten. Hierdoor krijg je meer het gevoel dat jouw gevoelens en gedachten over de adoptie er mogen zijn en begrepen worden in je familie. Je kan hierdoor meer ruimte voelen om vragen te stellen. Dit kan zorgen voor een positiever beeld over je eigen adoptie en biologische ouders.⁵

Vooroordelen over adoptie

Andere mensen kunnen simpele en verkeerde ideeën hebben over adoptie. Opmerkingen of vragen kunnen vervelend zijn en je kwetsen. Denk bijvoorbeeld aan de opmerking hoeveel geluk je hebt gehad om geadopteerd te zijn. Het kan je kwetsen omdat er geen ruimte is voor gevoelens van verlies die je ook kunt ervaren door de adoptie. Een geadopteerd persoon met wie wij spraken gaf hier een goed voorbeeld van: 

“Ik vind het lastig om te zeggen dat ik op zoek ben naar mijn (biologische) ouders. Dan krijg ik de vraag terug van “ja, maar hoezo? Je hebt hier toch al ouders?”  

Ook zijn er geadopteerden die last hebben van negatieve opmerkingen over adoptie, omdat zij hun adoptie of het thema adoptie zelf niet zo ervaren. Dit kan ook als kwetsend worden ervaren. Ook als adoptieouder kun je dit meemaken. Mensen kunnen zomaar uit het niets aan je vragen of je zelf geen kinderen kon krijgen. Ze twijfelen soms ook of je wel een goede ouder bent. Hierdoor kun je het idee krijgen dat je anders bent dan andere ouders. Biologische ouders kunnen hier ook last van hebben. Anderen kunnen hen zien als slechte mensen, die zich moeten schamen, omdat ze hun kind hebben afgestaan. Dit is te simpel gedacht. Het afstaan van een kind heeft vaak te maken met een ingewikkelde en lastige situatie. Er kunnen meerdere redenen meespelen waardoor iemand uiteindelijk een kind afstaat.⁶

De manier waarop anderen omgaan met jouw adoptieachtergrond, ongepaste vragen stellen of negatieve opmerkingen naar je maken kunnen van invloed zijn op jouw identiteitsontwikkeling. Je kan je hierdoor onbegrepen en anders voelen. Ook kunnen anderen jouw mening of jouw keuzes rondom jouw adoptie vreemd vinden of niet begrijpen. Jijzelf kan gaan geloven in de negatieve en onjuiste beelden van ander mensen over jouw adoptieverhaal. Het gevoel en waardering voor jezelf en jouw biologische familie, oorsprong of adoptieouders kan veranderen. Je kan je anders gaan gedragen om niet op te vallen. Deze gevoelens en ervaringen kunnen het lastig maken om erachter te komen wie je wilt zijn en wat jij belangrijk vindt. 

Wat kun je doen om niet te oordelen?

Houd rekening met de gevoelens van anderen. Het onderwerp adoptie is voor sommigen zwaar. Persoonlijke vragen kunnen gevoelig of pijnlijk zijn. Denk dus na over mogelijke gevoelens van de ander voordat je iets vraagt. Ben je ervan bewust dat niet iedereen vragen wil beantwoorden. Respecteer daarin de grens van de ander.  

Belangrijke begrippen om adoptie en identiteit te begrijpen

Jouw identiteit kun je vergelijken met een ui. Een ui heeft verschillende laagjes die met elkaar verbonden zijn en invloed hebben op elkaar. Belangrijke schillen van de identiteit van geadopteerde personen zijn cultuur, etniciteit en raciale identiteit. Wil je beter begrijpen op welke manier adoptie van invloed is op de identiteitsontwikkeling van geadopteerde personen? Dan is kennis over deze drie begrippen belangrijk. Om deze begrippen te begrijpen, is het eerst belangrijk om uit te leggen hoe wij als mensen andere mensen indelen in hokjes.